--Yoruldum, çok yoruldum. / Biraz değil çok yoruldum o şehirde. /Çokları çok aldı yaşamda benden. / Kimine emeğimi, kimine zamanımı vermekten yoruldum.
--Öğretmen yalvarmaz, öğretmen boyun eğmez, öğretmen el açmaz, öğretmen ders verir.
--Rahat düşkünü değilim. Dayaktan da korkmuyorum. Ama ölümden... Korkuyorum. Dünyaya doymadan, güzel evler, temiz sular, temiz analar, bakımlı çocuklar, çocukları uysallaştırmayan okullar görmeden ölürüm diye korkuyorum.
Fakir Baykurt
Fakir Baykurt Roman Ödülü'nün 2023 Yılı Kazananı Belli Oldu: BUL BENİANNE - Dursaliye Şahan…
Sayın Editör,
Fakir Baykurt 2023 Roman Ödülü açıklandıİlişikte ödül detaylarını içeren duyurumuzu ve görselleri paylaşıyorum...Sayfalarınızda yer vermeniz dileği ile iyi çalışmalar diliyoruz.
Hatice Elveren Peköz
HATAY VE SANAT
Bugün sayfama düşen e-postayı okudum. Değerlendirerek okurlarımla paylaşmayı yeğledim.
***
Çiğli Belediyesi tarafından geleneksel olarak düzenlenen Fakir Baykurt Roman Ödülü'nün 2023 yılı kazananı “Bul Beni Anne” isimli dosyasıyla Dursaliye Şahan oldu.
2020 yılından itibaren düzenlenen Roman Ödülü için bu yıl ilk elemeden sonra 44 dosya mücadele etti. Seçici Kurulu’nda ülkemizin seçkin edebiyat insanları Adnan Binyazar, Öner Yağcı, Hidayet Karakuş, Işık Baykurt ve Bahri Karaduman’ın bulunduğu Roman Ödülü'nün kazananı oy çokluğuyla “Beni Bul Anne” adlı dosya oldu. Fakir Baykurt’un yasama gözlerini kapadığı günün yıl dönümü 11 Ekim 2023 tarihinde düzenlenecek ödül töreninde ödül olarak eserin yazarı Dursaliye Şahan’a 20 bin TL takdim edilecek. Ayrıca kazanan dosya Belediye Kültür Yayınları çerçevesinde kitap haline getirilerek yayımlanacak.
Özgün ve yenilikçi dili ödülü getirdi
Seçici Kurul ödül gerekçesinde, “Öne çıkan dosyalar içinde Dursaliye Şahan’ın ‘Bul Beni Anne’ adlı dosyası; içeriğiyle, ülkemizde, dünyada hiç bitmeyen sokak çocuklarının eğitimi, sokak kadınlarının acıları, insanlık durumları açısından; ekonomik, sınıfsal bir bakışla ele alan anlatıdaki ayrıntıların yeni, özgün bir dille işlenmesi açısından beğenildi. Romanda, sokakta büyümesine karşın temiz kalan bir çocuğa, sokak kadınlarının insancıllıklarıyla kucak açmasını, aralarında gelişen dayanışmayı, dostluğu vermesiyle yetkin bularak oy çokluğuyla ödüle değer gördü” ifadelerine yer verdi.
Başkan Gümrükçü: “Çiğli sanatın ve edebiyatın mutfağı olacak.”Diyor.
Edebiyatın insana kazandırdığı değerleri çoğaltmak amacıyla Fakir Baykurt Roman Ödülünü düzenlemeye devam ettiklerini belirten Çiğli Belediye Başkanı Utku Gümrükçü; “2020 yılında düzenlemeye başladığımız Fakir Baykurt Roman Ödülü’nün bu yıl dördüncüsünü gerçekleştirdik. Yıllar içerisinde Roman Ödülümüze gösterilen ilgi vatandaşlarımızın edebiyatla olan bağının kuvvetlenmesi noktasında bizleri mutlu ediyor. Bu yıl birbirinden değerli dosyalar ödül için başvuruda bulundu. Tüm başvurular Seçici Kurulumuz tarafından ivedilikle incelendi ve kazanan dosya açıklandı. Çiğli’yi sanatın ve edebiyatın mutfağı yapmak istiyoruz. En güzel eserlerin burada pişmesi ve ülkemizin dört bir yanına ulaşması için çalışıyoruz. Kalıcı olanın, insana ve kültüre olan yatırımlar olduğu bilinciyle şu ana kadar altı kitabı okurlarla buluşturduk. Ödül alan dosyamız yedinci kitabımız olacak. Atamızın hedef gösterdiği muasır medeniyetler seviyesine ulaşmak için toplum olarak okumaya, gelişmeye ve değişmeye devam etmeliyiz” diye konuştu.
***
Fakir Baykurt kimdir?
Edebiyatta; gerçekçi yaklaşımı benimsemiş bir yazardır.Fakir Baykurt, 15 Haziran 1929 tarihinde Burdur Yeşilova’da doğmuştur. Asıl adı Tahir’dir. Annesinin adı Elif ve babasının adı Veli’dir. 1936 yılında Akçaköy İlkokulu’nda eğitimine başladı. 1938 yılında babası öldü. Babasının ölümünden sonra dayısı Osman Erdoğuş tarafından Balıkesir iline bağlı Burhaniye köyüne götürüldü ve orada dayısının yanında dokumacılık yapmaya başladı. 2. Dünya Savaşının başlamasıyla dayısı askere alınca Tahir’de Akçaköy’e dönerek okula kaldığı yerden devam etti.
1942 yılında ağır bir sıtma hastalığı geçirdi. 1943 yılında ilkokulu Akçaköy’de bitirdikten sonra Isparta Gönen Köy Enstitüsü‘ne devam etti. 1948 yılında köy öğretmeni olarak mezun olduktan sonra, kendi köyüne yakın olan Kavacık köyüne atandı. Daha sonra Dereköy’ye atandı.
1947 yılında Köy Enstitüleri ve Kaynak Dergisi’nde şiirleri çıkar ve bu yıllarda önce şiirlerinde daha sonra tüm yazılarında “Fakir Baykurt” adını kullanmaya başladı.
1953 yılında başladığı Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nde Edebiyat Bölümü’ne devam ederek, 1955 yılında mezun oldu. Sivas, Hafik ve Şavşat’ta Türkçe öğretmeni olarak görev yaptı.
1957 yılında Ankara Piyade Yedek Subay Ortaokulu’na öğretmen olarak askerliğini yaptı. Askerlikten sonra Şavşat Ortaokulu’na öğretmen olarak atandı.
Demokrat Parti iktidarı döneminde görevden alınarak, pasif bir göreve getirildi. Cumhuriyet Gazetesindeki bazı yazıları yüzünden öğretmenlikten alınıp Ankara’da Milli Eğitim Bakanlığı Yapı İşleri Bölümü’nde görevlendirildi.
1958 yılında Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan ilk romanı “Yılanların Öcü” nedeniyle hakkında kovuşturma açıldı. Altı ay açıkta kaldıktan sonra hakkında takipsizlik kararı verilen Baykurt; 1960 İhtilali’nden sonra, Ankara ilköğretim müfettişliğine getirildi.
1962-1963 yıllarında Amerika‘ya giderek, Bloomingtonİndiana Üniversitesi’nde, ders araçları konusunda uzmanlık eğitimi gördü. 1963 yılında yurda dönerek Ankara İlköğretim müfettişliği görevini sürdürür. 1965 yılında Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın kuruluş çalışmalarına katılarak, aynı zamanda başkanlığını da yürüttü.
1966 yılında yeni kurulan Milli Folklor Enstitüsü’nde uzman olarak atandı.
Türkiye Öğretmenler Milli Federasyon’u genel başkanlığına seçilen yazar, 1969ler boykotuna katılması sonucu, tekrar açığa alındı. Bu faaliyetlerinden sonra tekrar görevden alınarak bakanlık emrine alınır ancak Danıştay kararı ile görevine geri döndü.
1971 Askeri müdahalesinden sonra, uzun süre tutuklu kaldı. 1966 yılında Milli Folklor Enstitüsü’nde uzmanlık, Kültür Bakanlığı’nda danışmanlık, 1970 yılında ODTÜ‘de halkla ilişkiler ve yayın müdürlüğü görevlerinde çalıştı. Daha sonra, Almanya‘nın Duisburg şehrine gönderildi. Burada; Yabancı Çocuk ve Gençlerin Teşvik ve Bölgesel Çalışma Kurumu’nda, eğitim uzmanlığı yaptı.
1977 yılında İsveç‘te öğretmen yetiştirme çalışmalarına katıldı. 1979 yılından sonra Almanya‘nın Essen eyaletinin Duisburg şehrinde yaşamıştır. 1986 yılında Duisburg’ta öğretmenliğe başlar ve yurt dışında oluşan Türkiye Aydınlarıyla Dayanıma Girişimi’nin yönetiminde görev aldı.1995 yılında Almanya’da öğretmenlik yaptığı Pestalozzi Okulu’ndan emekli oldu.
Edebiyat dünyası ile ilk tanışması 1945 yılında şiirleriyle oldu. Sonraları toplumcu, gerçekçi bir yaklaşımla yazdığı kısa öyküler geldi. Yeditepe, Yücel, Varlık, Fikirler, Kaynak, İmece, Yazın, Sanat Olayı, Cumhuriyet, Evrensel, Yön gibi gazete ve dergilere yazılar yazdı.
Bir dönem göç sorunun ele alarak Almanya’daki Anadolu insanının değişim süreci içinde yeniden biçimlenmesinin getirdiği sıkıntıları, farklı bir kültüre uyum sağlamak için gösterilen çabaları çok boyutlu bir şekilde aktardı.
Fakir Baykurt, 1955’te çıkan ilk kitabı Çilli’de, Seçilmiş Hikâyeler ve Beraber dergilerinde yayınladığı öykülerini topladı. Sonraki öykü kitapları Efendilik Savaşı (1959), Cüce Muhammet (1964), Anadolu Garajı (1970), İçerdeki Oğul (1974), ile Yılanların Öcü (19romanlarında köy yaşamını, köylünün bilincinde ve bilinçaltındaki isteklerini, tepkilerini ve çelişkilerini yansıttı.
Yapıtları edebi değerinin yanı sıra toplumbilim ve halkbilim yönünden zengin bir kaynak olarak da görülen Baykurt’un kullandığı dil doğal, yalın, şiirsel bir halk Türkçesi olarak değerlendirildi.
Fakir Baykurt, 1951 yılında Muzaffer adında bir hanım ile evlendi. Işık (d.1957) ve Sönmez (1958) adında iki kızı, Tonguç (d.1962) adında bir oğlu vardır.
Fakir Baykurt, 11 Ekim 1999 tarihinde Almanya Essen’de pankreas kanserine yenik düşerek 70 yaşında ölmüştür. Duisburg’da düzenlenen törenden sonra İstanbul’a getirilerek Zincirlikuyu’da defnedildi.
Fakir Baykurt’un Yılanların Öcü adlı yapıtı 1961’de Metin Erksan, 1985’te Şerif Gören tarafından filme çekildi.
Ödülleri :
1958 – Yunus Nadi Roman Ödülü (Yılanların Öcü)
1970 – TRT Sanat Ödülleri (Tırpan)
1970 – TRT Sanat Ödülleri (Sınırdaki Ölü)
1971 – Türk Dil Kurumu Roman Ödülü (Tırpan)
1974 – Sait Faik Hikâye Armağanı (Can Parası)
1978 – Orhan Kemal Roman Armağanı (Kara Ahmet Destanı)
1979 – Tiyatro 79 Dergisi tarafından Yılın Oyunu Ödülü (Sakarca)
1980 – Avni Dilligil Tiyatro Ödülü (Tırpan)
1984 – Berlin Senatosu Çocuk Yazını Ödülü (Barış Çöreği)
1985 – Alman Endüstri Birliği (BDI) Yazın Ödülü (Gece Vardiyası)
1998 – Sedat Simavi Roman Ödülü (Yarım Ekmek)
1998 – Yaşam Radyo Ustalara Saygı Onur Ödülü
1999 – Pir Sultan Abdal Derneği Ödülü
Kitapları :
Roman :
1954 – Yılanların Öcü
1961 – Irazcanın Dirliği
1961 – Onuncu Köy
1967 – Amerikan Sargısı
1970 – Tırpan
1973 – Köy göçüren
1975 – Keklik
1977 – Kara Ahmet Destanı
1977 – Yayla
1983 – Yüksek Fırınlar
1986 – Koca Ren
1997 – Yarım Ekmek
1980 – Kaplumbağalar
Hikaye :
1955 – Çilli
1959 – Efendilik Savaşı
1961 – Karın Ağrısı
1964 – Cüce Muhammet
1970 – Anadolu Garajı
1971 – On Binlerce Kağnı
1973 – Can Parası
1974 – İçerdeki Oğul
1975 – Sınırdaki Ölü
1982 – Gece Vardiyası
1982 – Barış Çöreği
1986 – Duirsbug Treni
1992 – Bizim İnce Kızlar
1998 – Dikenli Tel
Çocuk Kitapları :
Topal Arkadaş
Yandım Ali
1979 – Sakarca
Sarı Köpek
1984 – Barış Çöreği
1985 – Dünya Güzeli
1985 – Saka Kuşları
Şiir :
Bir Uzun Yol
Dostluğa Akan Şiirler
Toplum ve Eğitim Yazıları :
1960 – Efkar Tepesi
1976 – Şamaroğlanları
1974 – Kerem ile Aslı
1978 – Kale Kale
1980 – Kaplumbağalar
İnsanlığın ilerlemesinde emeği geçenleri ya da çabası olanları kutluyorum ve alkışlıyorum!
*
