Türkiye’de her yıl 200 bin kişi kansere yakalanıyor.
Yüzbinlerce insan kanser nedeniyle hayatını kaybediyor.
2-8 Kasım Lösemili Çocuklar Haftası olarak kabul edilmektedir. Bu hafta ile çocukların fiziki ve sosyal hayatlarında yaşadıkları sıkıntılara dikkat çekmek amaçlanıyor. 2-8 Kasım Lösemili Çocuklar Haftası ile çocuklara destek verilme ve lösemi hastalığı hakkında toplum bilinci oluşturma hedefleniyor. Lösemili çocuklara olan destekleri arttırabilme amacıyla ülke genelinde farkındalık yaratma ve kanserden korunma bilinci oluşturma çalışmaları gerçekleştirmektedir.
Halk arasında Kan Kanseri olarak da bilinen Lösemi, çocukluk çağında en çok görülen kanserdir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Uluslararası Kanser Araştırmaları Kurumu (IARC) verilerine göre; 2022 yılında Dünyada 0-14 yaş aralığında 64.566 vaka sayısı ile çocukluk çağında görülen tüm kanserlerin üçte birini (%31,9) oluşturmuştur. Ülkemizde de dünya ile benzer biçimde tüm çocukluk çağı kanserlerinin yaklaşık üçte birini (%34,3) lösemiler oluşturmaktadır.
Lösemi de erken tanı çok önemlidir çünkü bu hastalığın zamanla yarıştığı görülmektedir. Lösemiye sıradan olmayan hücreler sebep olmaktadır. Ve bu hücreler normal hücrelere göre daha hızlı üremektedir. Bu üreme hızı ise hastanın hayatını ciddi şekilde tehdit edebilir. Son zamanlarda tanı ve tedavi uygulamalarındaki yenilikler daha uzun süre yaşama fırsatı vermektedir. Bazı lösemi tiplerinde hasta çocukların %80-90'ı tekrarlama olmadan, 5 yıl süre ile sessiz kalabilmekte ve bu hastaların tamamen iyileşmesi ile sonuçlanabilmektedir. Lösemi çocukluk yaş grubunda başlangıç evresinde çok belli olmamaktadır. Lösemi erken teşhisinde yaygın olarak kullanılan kan tetkiki ya da diğer tarama testleri bulunmamaktadır. Çocuğun doktora gitmesini sağlayacak belirtilere yol açtığında çocukluk çağı lösemilerine tanı konabilmektedir. Başvuru sonrası hekimler tanı koyma sürecinde lösemiye işaret edebilecek kan testlerini uygularlar. Lösemileri erken saptamanın en iyi yolu, söz konusu hastalığın olası belirtilerini gözden kaçırmamaktır. Bundan dolayı ebeveynlerin farkındalığının arttırılması gerekmektedir.
Sağlık Bakanlığı’ndan yapılan paylaşıma göre erken tanı 3 bileşenden oluşmaktadır.
- Ailelerin ve birinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcılarının hastalığın belirtilerine ilişkin farkındalığı
- Doğru ve zamanında klinik değerlendirme, tanı ve evreleme (kanserin ne ölçüde yayıldığının belirlenmesi)
- Hızlı tedaviye erişim için bilgilendirme ve yönlendirme.
Lösemi şüphesi sonrasında yapılacak kan testleri ile tanı netleştirilebilir. Ardından kemik iliği aspirasyonu/biyopsisi, özel kan testleri ve genetik testler yapılabilir
Lösemi belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
· Kansızlık (anemi)
· Enfeksiyonlara yatkınlık, sık hastalanma, yüksek ateş
· Çeşitli kanamalar (burun kanaması, diş eti kanamaları, cilt altı kanaması gibi), ciltte sık sık çürük/morluk oluşumu, kesik oluştuğunda kanamanın güçlükle durdurulması
· İştahsızlık, kilo kaybı
· Dalak ve/veya karaciğerde büyüme
· Lenf düğümlerinde şişlikler (ciltte ele gelen yumrular)
· Halsizlik, solukluk, çabuk yorulma, çarpıntı
· Kemik ve eklemlerde ağrılar, şişlik ve hareket kısıtlılığı
· Çocukluk çağı kanserlerinin genetik nedenleri kanserli çocukların yalnızca küçük bir kısmında geçerlidir.
Yukarıda sayılan belirtilerden birçoğunun lösemi dışı herhangi başka bir sebepten de kaynaklanabileceği ve aslında bu ihtimalin daha yüksek olduğu unutulmamalıdır. Ancak, anılan belirtilerin var olması halinde bir hekim tarafından kontrol edilerek olası nedenin saptanması ve tedavinin düzenlenmesi önem arz etmektedir.
Genellikle Kemoterapi ile tedavi edilen Lösemi, gerekli durumlarda da kemik iliği nakli ya da radyoterapi yöntemleri ile de tedavi edilmektedir. Çocuklarda lösemi tedavisi, Ülkemizde Genel Sağlık Sigortası kapsamında olup ücretsiz yapılmaktadır. Çocuklarda özellikle ilerleyen lösemi hastalığında tamamen iyileşme oranı yüksektir. Ülkemizin verilerinin de yer aldığı Küresel Kanser Sağkalım Eğilimleri Sürveyansı (CONCORD-3) çalışmasına göre; akut lenfoblastik löseminin 5-yıllık sağ kalım oranı %80.9 olarak bulunmuştur.