Bağımlılık denilince öncelikle aklımıza sigara, alkol ve uyuşturucu maddeler gelmektedir. Ancak bugün çocuklarımızı ve gençlerimizi kendine esir alan bir medya bağımlılığı da son zamanlarda çok yaygın hale geldi.
Sosyal medya bağımlılığı, bireylerin sosyal medya platformlarına aşırı bir şekilde bağımlı hale gelmesi durumudur. Bu bağımlılık, kişilerin sosyal medya kullanımı üzerinde kontrolünü kaybetmesine, bu kullanımı hayatlarının diğer alanlarına zarar verecek şekilde sürdürmesine ve günlük işlevlerini, sosyal ilişkilerini, fiziksel ve psikolojik sağlıklarını olumsuz etkilemesine neden olabilir. Sosyal medyaya yönelik kısıtlamalar da insanların psikolojisini sarsmaktadır. Sosyal medya doğru kullanılmadığı veya hayatın içine çok fazla dahil edildiği için bundan çok kişi olumsuz yönde etkilenmektedir.
Peki neden böyle bir davranış modeli geliştiriliyor? Bunun çeşitli nedenleri var: Bunların başında çevresi tarafından görünür olma ve beğenilme arzusu geliyor. Ayrıca eğlenceli ve ilgi çekici içerikler, sosyal bağlantılar kurma ihtiyacı ve gerçek dünyadan kaçış arayışı; yaptıklarının ya da paylaşımlarının onaylanma arzusu; ayrıca sürekli bir akış içinde olup ve o akışın öngörülemez olması kişinin sosyal medya kullanımını arttıran başlıca nedenler arasında yer alıyor.
Her gün saatlerce telefon veya bilgisayar karşısında oyun oynayan, çeşitli sitelerde gezinen çocuklarımız yaşamlarının en güzel zamanlarını heba etmektedirler. Gerek ahlaki değerleri kaybetmek, gerekse kumar alışkanlığına kapılmak bakımından da son derece müsait yaşlarda bulunan çocuklarımızı bu zararlı eylemlerden uzak tutmak her ana babanın başlıca görevidir.
Çocuk ve gençlerimizi sosyal medya bağımlılığından korumak için ebeveynlere birçok görev ve sorumluluklar düşmektedir. Öncelikle çocuklara karşı denetimlerini etkin bir şekilde kullanmalı ve günlük ekran süresi sınırlarını belirlemelidirler. Günde bir en çok iki saat için izin verilmelidir. Onların sosyal medya dışında ilgi çekici hobiler ve fiziksel aktivitelerle meşgul olmalarına olanak sağlanmalıdır.
Ayrıca, aileler çocuklarını zararlı yayınların ahlak bozucu içeriklerinden, oyun ve kumar gibi alışkanlıkların zararından dolayı eğitmeleri gerekmektedir. Sosyal medya kullanımı ve çevrimiçi güvenlik konularında bilinçlendirmelidirler. Aileler, çocuklarıyla açık iletişim kurarak onların sosyal medya deneyimlerini takip etmeli ve sağlıklı iletişim konusunda model olmalıdırlar. Bu yöntemler, sosyal medya bağımlılığının olumsuz etkilerini azaltarak, dengeli bir dijital yaşam sürmelerine yardımcı olabilir.
Sosyal medyayı ya da oyunları aşırı kullanım beyin sağlığını olumsuz etkileyerek bağımlılığa neden olur. Bunun sonucunda sosyal medya bağımlılığı, uyku düzensizlikleri, obezite, depresyon, anksiyete, yalnızlık hissi, öz güven eksikliği gibi birçok fiziksel ve ruhsal sağlık sorununa yol açabilir.
- Kişide sürekli olarak bildirimleri kontrol etme, yeni gönderileri kaçırma kaygısı oluşur.
- Zamanın nasıl geçtiğinin farkında olunamaz; saatlerce sosyal medyada vakit geçirilir.
- Gerçek hayattaki sosyal ilişkilerden uzaklaşır, kendini toplumdan izole eder.
- Motivasyon eksikliği nedeniyle okul veya iş başarısı azalır; çevredeki aktivitelere karşı ilgi azalır.
- Uzun süre ekran başında bulunma nedeniyle uyku düzeni bozulur ve sürekli yorgunluk hissi doğar.
- Ekrana sürekli bakma baş ağrısı ve görme bozukluklarına, boyun ve sırt ağrılarına neden olur.
- Hareketsiz bir yaşamdan dolayı sağlıksız atıştırmalıklara alışkanlık başlar, obezite gelişir.
- Kendisine yapılan aşırı medya kullanımına karşı uyarılarda yalan söyler.
- Sosyal medya kullanımından uzak kalma nedeniyle huzursuzluk, sinirlilik veya depresyon gibi duygular yaşar.
Sosyal medya bağımlılığı, modern yaşamın getirdiği önemli bir sorun haline geldi. Çocuklarınızı veya kendinizi bu bağımlılıktan korumak ve daha dengeli bir dijital yaşam sürmek için aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz:
- Çocuklarınızın telefon veya bilgisayar başında geçirdikleri zamanı sınırlayabilirsiniz.
- Sosyal medya uygulamalarından gelen bildirimleri kapatmak, sürekli kontrol etme ihtiyacını azaltacaktır.
- Sosyal medyanın yerine kitap okumak, spor yapmak, müzik dinlemek gibi farklı aktivitelere zaman ayırmak, ilgi alanlarını geliştirmeye yardımcı olacaktır.
- Uykuyu etkilememesi için yatmadan en az bir saat önce telefonunu kapatmak da bir önlem olabilir.
- Gerçek hayattaki sosyal ilişkileri güçlendirmek, sosyal medyaya olan ihtiyacı azaltacaktır.
Unutmayınız: Yeşilay Danışmanlık Merkezleri (YEDAM) ile alkol, tütün, madde, kumar ve internet ile ilgili sorunlar yaşayan bireylere ücretsiz psiko-sosyal destek sağlıyor. Sorunlu kişileri yeniden hayata kazandırmak için yardımcı olmaktadır.
Sağlıklı bir yaşam dileğiyle...
(Haftaya kumar bağımlılığı ve mücadelesine değineceğiz.)